سلمان یداللهی
مراقب سلامت مدارس
 بلایای طبیعی بخش جدایی‌ناپذیر از قلمرویی‌ست که انسان از بدو آفرینش، از بخشندگی زمین و مهربانی آسمانش برای زیستن بهره برده است؛ انسان ناسپاسی که با دستبرد در چرخه اکوسیستم و ساختار زمین، بروز طبیعی بلایا را غیرطبیعی کرده است.  چهار گوشه جهان به تناسب وضعیت جغرافیایی، از بلای زلزله بی‌نصیب نبوده و نخواهد بود، اما زمین برخی از کشورها نظیر ایران به اصطلاح زلزله خیز است و هر لحظه باید منتظر لرزیدن زمین زیر پایت باشی.
فقط چند ثانیه زمان می‌برد، تا به‌خودت بیایی و ببینی که زمین و زمان دست‌به‌دست هم داده‌اند و خشم طبیعت بی‌هیچ مقدمه‌ای گریبانت را می گیرد. فرقی نمی‌کند روز باشد یا شب، خواب باشی یا بیدار، زلزله امان ‌نمی‌دهد‌‌، حتی به اندازه جان به در بردن از مهلکه. میهمان ناخوانده‌ای که نه به‌هم سفر‌گی، که به طلب جان و مال، روی سرمان آوار می‌شود و هر بار نه تنها چاردیواری خانه که چهارستون تنمان را می‌لرزاند و وقت و بی‌وقت خواب جهانیان را آشفته می‌کند. تلاش دانشمندان علم زمین شناسی نیز برای پیش‌بینی وقوع آن هنوز راه به‌جایی نبرده است. در جدیدترین رده‌بندی کشورهایی که بیشترین تلفات جانی و مالی ناشی از بلایای طبیعی را داشته‌اند، ایران در جایگاه سوم قرار دارد و در این میان از زمین لرزه به‌عنوان بزرگترین تهدید برای کشورمان نام برده شده است‌. متأسفانه آژیر قرمز این هشدار زمانی در کشورمان به صدا درمی‌آید که اتفاق، رخ داده ‌است! نگاهی‌ اجمالی به کشورهایی که بر مدار زلزله می‌گردند نشان می‌دهد که ناگزیری از این جنبش، به گریز آنان از اصل موضوع منجر نشد‌ه است، بلکه با پذیرش این واقعیت، برای در امان ماندن از تبعات آن، خود را آماده این رویارویی کرده‌اند. بی‌تردید در مبحث زلزله حفظ سلامت و امنیت جان، مقدم برهر خسارت و ویرانی است. تحقق این مهم به دو عامل اصلی بستگی دارد‌: اول شرایط فیزیکی و مقاومت ساختمان در برابر زلزله، دوم آمادگی انسان در حفاظت از جان خود که موضوع اصلی این یادداشت می‌باشد. جدا از شدت و ضعف یک زلزله و شکل بروز آن، تلاش برای دستیابی به فناوری پیش‌بینی وقوع زلزله و طراحی ساختمان‌هایی با تاب‌‌آوری بالا، از دغدغه‌های اصلی متخصصین زلزله شناسی بوده‌ است که در نتیجه آن بتوانند درصد تلفات انسانی را به حداقل برسانند. با توجه به‌ آنی بودن بروز زلزله و سلب فرصت هرنوع تصمیم، استفاده از کمترین زمان برای حفظ جان، به آگاهی، اطلاعات و آمادگی لازم نیاز دارد و این میسر نمی‌گردد مگر با تکیه بر آموزش‌های مستمر که کشورهای درگیر با زلزله سال‌هاست با برنامه‌ریزی‌های منظم به آن پرداخته‌اند.
 شهرنشینی و شکل ساختاری(چندطبقه) اغلب ساختمان‌ها، الزام این آموزش‌ها را دوچندان می‌‌نماید، چرا که با فرض ایمن بودن ساختمان به‌لحاظ فیزیکی، یک لرزش کوچک بر آن می‌تواند باعث هجوم ساکنین ساختمان برای خروج و به تبع آن بروز حادثه‌ای ناگوار گردد، لذا پیشگیری از وقوع چنین حوادثی در گرو آموزش‌هایی همچون حفظ آرامش و خونسردی، شناخت نقاط امن خانه، مدرسه، محل کار، ... و شیوه‌های صحیح پناه‌گیری است که در بررسی‌ها و تحقیقات علمی کارشناسان به‌عنوان یک اصل در کاهش تلفات انسانی به آن اشاره شده‌ است. فراهم کردن بستر فراگیری این آموزش‌ها برای همه افراد جامعه، نیاز مبرمی‌ست که کمترین بی‌توجهی به آن از سوی نهادها و سازمان‌های مربوطه، تبعات فاجعه باری به همراه خواهد داشت‌‌. از جمله فرصت‌های طلایی برای ارائه این آموزش‌ها استفاده از ظرفیت مدارس می‌باشد. امری که خوشبختانه آموزش و پرورش به آن اهتمام‌ ویژه‌ای داشته‌‌ و از همان دوره ابتدایی تا پایان دوره متوسطه به آن پرداخته‌ است.
 اولین نکته‌ای که مراقبین سلامت، مربیان پرورشی و آموزگاران در آموزش‌ها بر آن تأکید می‌کنند، پناه گرفتن در همان نقطه‌ای است که هنگام زمین لرزه، در آنجا قرار داریم.
 حفظ آرامش، نحوه صحیح پناه‌گیری زیر میز(کلاس، خانه، محل کار)، استفاده از کتاب، کیف یا کوله، بالشت و... برای حفاظت از سر و گردن، پناه گرفتن در گوشه‌های امن، عدم استفاده از آسانسور، پناه گرفتن اصولی در راهروها و راه پله‌ها، پرهیز از شتابزدگی هنگام خروج، پس از پایان زلزله، دوری از نورگیرها، پنجره‌ها و ساختمان‌ها و حفظ نکات ایمنی پناه‌گیری در فضاهای باز از مهم‌ترین اصولی ا‌ست که به دانش‌آموزان آموزش داده می‌شود. گسترش دامنه فراگیری این آموزش‌ها به خانواده‌‌ها، جمعیت چشمگیری از جامعه را تحت پوشش قرار می‌دهد که این خود نقش قابل توجهی در کاهش تعداد مصدومان و تلفات انسانی خواهد داشت.
 از برنامه‌های ارزشمندی که در مدارس اجرا می‌گردد طرح «دادرس» (دانش‌آموز آماده در روزهای سخت) است.در این طرح که زیر نظر سازمان جوانان جمعیت هلال احمر برگزار می‌شود، دانش‌آموزان توسط یک مربی، آموزش‌هایی از قبیل: پناه‌گیری و تخلیه اضطراری، ارزیابی و کنترل علائم حیاتی، پانسمان، بانداژ و آتل‌بندی، حمل مصدوم، اطفای حریق و چادرزنی را می‌آموزند که در سوانح و حوادثی مانند زلزله، کاربردی غیرقابل انکار دارد.
 از سوی دیگر طرح‌هایی که هر سال هشتم آذرماه با همکاری ستاد بحران، هلال احمر، اورژانس، آتش‌نشانی و دیگر ارگان‌ها و سازمان‌های مربوطه در مدارس کشور برگزار می‌گردد، مانور زلزله می‌باشد که با انجام آن دانش‌آموزان با قرار گرفتن در موقعیتی مشابه، چگونگی حفاظت از جان خود و رعایت نکات ایمنی بر اساس آموخته‌هایشان را تمرین می‌کنند. برگزاری این مانور و مانورهایی که در مهرماه (هفته کاهش بلایای طبیعی) و نیز ۵ دی ماه سالروز زلزله بم، در کشور برگزار می‌گردد، به تنهایی در بالا بردن سطح آمادگی دانش‌آموزان در برابر زلزله کافی نمی‌باشد، بلکه تکرار مستمر آن در طول سال تحصیلی، لزوم حضور فعال همه دانش‌آموزان‌، معلمان و کادر مدرسه در این مانورها، جدیت در اجرا و استمرار در آگاهی بخشی و آموزش می‌تواند باعث افزایش آمادگی، کاهش ترس و تسلط بر رفتار در هنگام وقوع زلزله اصلی شود. به‌نظر می‌رسد پرداختن به آموزش‌های سلامت محور، باید به‌صورت یک طرح ملی و لازم الاجرا در همه مدارس کشور از محروم‌ترین نقاط تا شهر‌های برخوردار در دستور کار قرار گیرد و از پیگیری، نظارت و ارزیابی هم غافل نبود.  کشورهایی که در موضوع آموزش، برنامه‌ریزی‌ منسجم و بلندمدت داشته‌اند از تأثیرات مثبت آن در کاهش تلفات انسانی و هزینه‌های چشمگیر در کنترل و درمان برخوردار شده‌اند. مطالعه برنامه‌های آموزشی کشورهایی که با وجود همزیستی ناگزیر با زلزله، تلفات انسانی پایینی دارند می‌تواند به‌عنوان یک تجربه موفق، در سرفصل‌های آموزشی و هدف گذاری‌های آموزش و پرورش و سازمان‌های مرتبط مورد توجه قرار گیرد.

فرمانده عملیات مقابله با کرونا در تهران اعلام کرد
مراجعه ۱۵۱ فرد کرونا مثبت به فرودگاه

فرمانده ستاد عملیات مدیریت بیماری کرونا در کلانشهر تهران با بیان اینکه شرایط بحرانی و قرمز تهران کماکان پابرجاست، گفت: متأسفانه نقض قرنطینه توسط افرادی که نتیجه آزمایش PCR آنها مثبت است، همچنان در تهران در حال انجام است. به‌گزارش ایسنا، دکتر علیرضا زالی در حاشیه انعقاد تفاهمنامه بین ستاد کرونای تهران و قرارگاه جهادی امام رضا(ع) با بیان اینکه نکته نگران کننده این است که مردم فکر می‌کنند محدودیت‌های کرونایی بسرعت می‌تواند آمار مرگ و میر و میزان ابتلا را تغییر دهد، گفت: متأسفانه شرایط این گونه نیست و از شنبه تا به امروز تغییر خیلی شگرفی را در میزان بستری بیمارستان‌ها و مرگ و میرها در تهران نداشتیم، به گونه‌ای که متأسفانه دیروز ۹۲ بیمار فوتی PCR مثبت در استان تهران داشتیم. وی ادامه داد: همچنین بررسی‌های میدانی ما حاکی از آن است که متأسفانه کماکان شکستن و نقض قرنطینه توسط افراد PCR مثبت در تهران در حال انجام است. زالی همچنین با بیان اینکه دیروز بیش از ۱۵۱ نفر از مبتلایان PCR مثبت به فرودگاه مراجعه کردند و می‌خواستند از حمل‌ونقل هوایی برای سفر به استان‌های دیگر استفاده کنند، گفت: این مسأله واقعاً جای تأسف دارد و بسیار موضوع نگران کننده‌ای است. وی تأکید کرد: بررسی‌های ما نشان می‌دهد که در طول ۳ روز اخیر میزان شکستن قرنطینه توسط افراد دارای آزمایش PCR مثبت ادامه دارد و این افراد در ترددها بخصوص ترددهای درون شهری و مناطق مرکزی شهر نقض قرنطینه کرده‌اند و این آمار عدد قابل توجهی است.  زالی در ادامه ضمن درخواست از شهروندان تهرانی مبنی بر اینکه در صورت مثبت بودن تست کرونای خود یا خانواده‌ خود در خانه بمانند، تأکید کرد: این افراد بسرعت می‌توانند بیماری را به سایرین منتقل کنند. وی با تأکید بر سرایت‌پذیری بالای بیماری کووید۱۹، گفت: این بیماری با شتابی غیر قابل تصور در محیط‌های بسته و مسقف تکثیر پیدا می‌کند. وی در عین حال با بیان اینکه طبیعتاً این محدودیت‌ها به‌دلیل کاهش تردد درون شهری و برون شهری و تعطیلی برخی مشاغل تأثیرگذار خواهد بود، گفت: به طور متوسط در متروی تهران بیش از ۳۰۰ هزار نفر در روز کاهش جمعیت داشته‌ایم و همچنین بین ۳۵۰ هزار تا ۴۰۰ هزار نفر کمتر از حمل‌ونقل عمومی اتوبوسرانی استفاده کرده‌اند.

۴۶۹ فوتی جدید کرونا در کشور

 سخنگوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی گفت: با فوت ۴۶۹ بیمار دیگر از مبتلایان قطعی به کرونا، شمار جانباختگان قطعی بیماری کووید۱۹ در کشور به ۴۶ هزار و ۲۰۷ نفر رسید و ۲۷ استان همچنان در وضعیت قرمز کرونا هستند. به گزارش خبرنگار ایرنا، دکتر سیما سادات لاری دیروز با اعلام آخرین آمار مبتلایان و جانباختگان کرونا در ایران افزود: از روز چهارم آذر تا ظهر روز پنجم آذر ۱۳۹۹ براساس معیارهای قطعی تشخیصی، ۱۳ هزار و ۸۴۳ بیمار جدید مبتلا به کووید۱۹ در کشور شناسایی شدند و دو هزار و ۳۷۰ نفر بستری شدند. با این حساب، مجموع بیماران کووید۱۹ در کشور به ۸۹۴ هزار و ۳۸۵ نفر رسید. سخنگوی وزارت بهداشت گفت: خوشبختانه تاکنون ۶۲۵ هزار و ۶۰۶ نفر از بیماران، بهبود یافته یا از بیمارستان‌ها ترخیص شده‌اند. همچنین ۵۸۳۲ نفر از بیماران مبتلا به کووید۱۹ در وضعیت شدید این بیماری تحت مراقبت قرار دارند و تاکنون پنج میلیون و ۹۱۳ هزار و ۲۲۹ آزمایش تشخیص کووید۱۹ در کشور انجام شده است.

قرارگاه عملیاتی ستاد ملی مقابله با کرونا در اطلاعیه شماره ۳ خود بر رفع هرگونه مانع در اجرای دقیق بخشنامه اداری و استخدامی مبنی بر کاهش حضور کارکنان در ادارات، تأکید کرد.به‌گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور، در اطلاعیه شماره ۳ قرارگاه عملیاتی مبارزه با کرونا ضمن قدردانی مجدد از اقشار مختلف بخصوص صاحبان مشاغل و فعالان اصناف در اجرای طرح جدید محدودیت‌ها برای مبارزه با کرونا، آمده است: بر اساس مصوبات ستاد ملی مدیریت کرونا و به منظور کاهش تردد کارکنان و شهروندان در طول دوره اجرای محدودیت‌ها، به جز مراکز درمانی، انتظامی و اضطراری، فعالیت تمامی ادارات و دوایر رسمی و اجرایی در صف و ستاد، باید به‌گونه‌ای سامان یابد که با تقویت ارائه خدمات غیر حضوری و الکترونیک و ضمن عدم بروز خلل و وقفه در ارائه خدمات ضروری به مردم، متناسب با وضعیت هشدار اعلام شده در شهرهای قرمز، شهرهای نارنجی و شهرهای زرد، حضور کارکنان خود را متناسب با بخشنامه سازمان اداری و استخدامی کشور، کاهش دهند.
 در این اطلاعیه آمده است: بر این اساس به همه مدیران و صاحبان مسئولیت در ادارات مختلف تأکید می‌شود، هرگونه اتخاذ تصمیم و صدور دستور در هر سطح که مانع از اجرای این مصوبه و تحقق بخشنامه سازمان اداری و استخدامی کشور در این خصوص باشد، خلاف صریح مقررات و ضوابط جاری کشور است و با متخلفین برابر قانون اکیداً برخورد می‌شود.
همچنین در این خصوص، کارمندان و کارکنان هر یک از دوایر در بخش‌های دولتی یا عمومی که شاهد کوتاهی در اجرای این مقررات هستند، می‌توانند مراتب را به بازرسی وزارت کشور و استانداری‌ها یا سازمان اداری و استخدامی کشور اعلام کنند.
قرارگاه عملیاتی مبارزه با کرونا با تأکید بر اینکه تحقق فاصله‌گذاری اجتماعی از اهداف اساسی اعمال محدودیت‌ها و از ارکان برنامه‌ریزی مبارزه با کرونا است، یادآورشد: ارزیابی‌های به‌عمل آمده از سراسر کشور، مؤید آن است که با وجود توفیقات به‌دست آمده در این عرصه، شاهد مواردی از تجمعات و ازدحام به بهانه توزیع مواد غذایی و اقلام مصرفی در برخی از میادین، فروشگاه‌ها و مراکز فروش مواد غذایی هستیم.

سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا گفت: برگزاری هرگونه جلسه با بیش از ۱۵ نفر در فضای بسته ممنوع است و برگزاری جلسه‌ها با این تعداد از افراد در صحن علنی و کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی بر اساس شیوه‌نامه‌های بهداشتی نیست.
علیرضا رئیسی درباره برگزاری جلسه‌های صحن علنی یا کمیسیون‌های مجلس شورای اسلامی با تعداد نفرات بیش از ۱۵ نفر در فضای بسته افزود: براساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا در شهر‌های قرمز، برگزاری هرگونه جلسه با بیش از ۱۵ نفر در فضای سربسته ممنوع است.وی افزود: همچنین حداقل فضا نیز به ازای هر نفر باید ۴ مترمربع باشد، یعنی کف فضا ۶۰ متر است، اما این به این معنی نیست که افراد در فضای ۲ هزار متری می‌توانند با تعداد بیش از ۱۵ نفر حضور داشته باشند. حتی در این فضا هم باید حداکثر ۱۵ نفر حاضر شوند.دکتر رئیسی ادامه داد: با اعضای هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی جلسه گذاشتیم و همه موارد را مطرح کردیم. قرار بر این بود که در سالن‌های فرعی مجلس که حدود ۱۷ یا ۱۸ سالن می‌شوند، در هر کدام از این سالن‌ها تا سقف ۱۵ نفر حضور داشته باشند و در صحن علنی حداکثر ۱۵ نفر حضور داشته باشند.
معاون وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: این موضوع برای دولت و قوه قضائیه نیز وجود دارد و در همه جلسه‌های هیأت دولت رعایت می‌شود.
سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا بیان کرد: متأسفانه اکنون در خبر‌ها و تصاویر مشاهده می‌شود که نزدیک به نصف افراد در صحن علنی نشسته‌اند و دستور حضور حداکثر ۱۵ نفر در فضای بسته نقض شده است. گاهی در تلویزیون نیز مشاهده می‌شود که در برگزاری کمیسیون‌ها هم افراد حاضر بیشتر از ۱۵ نفر هستند. این مشکل هم در برگزاری صحن علنی و هم جلسه‌های کمیسیون‌ها به صورتی که اعلام شده، اجرایی نمی‌شود.
رئیسی افزود: اینکه گفته می‌شود بر اساس شیوه‌نامه‌های بهداشتی اجرا می‌شود، شیوه‌نامه‌های بهداشتی همین نکته حضور حداکثر ۱۵ نفر در جلسه در فضای بسته است و آنچه اکنون اتفاق افتاده، از نظر شیوه‌نامه‌های بهداشتی مورد تأیید نیست. معاون بهداشت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: مسئولان باید در این زمینه فرهنگ‌سازی کنند و این مسائل باید رعایت شود. این سیستمی که در مجلس در حال اجراست بر اساس مصوبه ستاد ملی مقابله با کرونا و شیوه‌نامه‌های بهداشتی تصویب شده نیست.

وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی گفت: یکی از شرکت‌ها مجوز آزمایش واکسن روی انسان گرفته و از هفته آینده آزمایش روی انسان را آغاز خواهیم کرد و امیدوارم در چند ماه آینده مژده ساخت واکسن کرونا را به استحضار مردم شریف برسانم.به گزارش خبرگزاری صداوسیما دکتر سعیدنمکی ، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با تبریک هفته بسیج و درود به روح همه بسیجیان افزود: امروز در کنار ما در طرح مزین به‌نام با عظمت شهید قاسم سلیمانی برای مدیریت بیماری، بسیجیان در حال تلاش هستند.وی ادامه داد: ما در این طرح حرکت گسترده‌ای را در کشور شروع کرده‌ایم، در زمینه آموزش، بیمار‌یابی و افزایش آزمایش و درمان زودرس و سرپایی و مدیریت بیماری قبل از رسیدن به بیمارستان و این طرح، طرحی محله محور و خانواده محور است که با کمک سفیران سلامت در کشور شروع شده است.
 نمکی افزود: امیدوارم مردم عزیز در این طرح همکاری کامل داشته باشند و ما در پایان این طرح دستاورد بزرگی را به جهان ارائه خواهیم کرد، در خصوص کاهش موارد بیماری و مرگ و میر نتایج خوبی خواهیم داشت.
اوبا تشکر از مردم در خصوص همراهی در چند روز گذشته افزود: رعایت شیوه نامه‌ها در خیلی از جا‌ها بالای ۹۰ درصد، نشان از همراهی مردم با خدمتگزاران خود در نظام سلامت است.وی ادامه داد: سه مورد باعث نگرانی بود که به رئیس‌جمهوری عرض شد، یکی ترافیک صبحگاهی به‌دلیل حضور شرکت‌های خصوصی و ادارات دولتی بود که بیش‌از آن چیزی که فکر می‌کردیم در ترافیک صبحگاهی مترو و اتوبوس تأثیر‌گذار بود که رئیس‌جمهوری دستور دادند که از شنبه ادارات باز هم به حداقل برسند یعنی در حد تعطیل باشند و از شرکت‌های خصوصی تقاضا می‌کنیم به نحو مقتضی همراهی بفرمایند، چون در مصوبه ستاد ، شرکت‌های خصوصی را مشمول طرح کردیم در غیر این صورت همکاران من در قرارگاه وزارت کشور مجبور به تعطیلی شرکت‌های خصوصی خواهند بود.وی در‌خصوص تأمین واکسن کرونا گفت: واکسن را از سه طریق برای مردم دنبال می‌کنیم یکی از طریق خرید واکسن از مجموعه کواکس است که ۱۶ میلیون و ۸۰۰ هزار دوز از طریق کواکس وارد می‌کنیم که حدود ۸ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر را پوشش می‌دهد.
نمکی ادامه داد: خرید حدود ۵ و نیم میلیون دوز را از طریق یکی از شرکت‌های مطرح پیگیری می‌کنیم و حدود ۲۰ میلیون دوز دیگر را از طریق یک شرکت دیگر در حال خرید هستیم و در کل حدود 42 میلیون دوز واکسن را برای ۲۱ تا ۲۲ میلیون نفر فراهم می‌کنیم که در دو دوز تزریق خواهد شد.

فریبا خان احمدی
خبرنگار
پشت میزش نشسته، بی‌حال و خاموش. هر‌از گاهی چند سرفه قطاری می‌زند و دوباره خاموش می‌شود. قطرات ریز عرق را از روی پیشانی‌اش پاک می‌کند و نگاهی به اطراف می‌اندازد تا ببیند واکنش همکارانش به او چیست!
چشم‌های مضطرب او را رها نمی‌کنند مخصوصاً وقتی سرفه می‌کند. می‌داند که کرونا گرفته ولی مدام با خودش کلنجار می‌رود که کرونا کجا بوده، من فقط کمی حالت سرماخوردگی دارم. چند دقیقه بعد اعتراضات به حضور او در شرکت آغاز می‌شود و همه همکارانش می‌خواهند تا به خانه برود و تا مشخص نشدن بیماری‌اش برنگردد ولی او همچنان اصرار دارد که کرونا ندارد.
«کتمان بیماری» به‌گفته بسیاری از کارشناسان حوزه سلامت یکی از عوامل افزایش گردش ویروس و انتقال زنجیره بیماری و البته مبتلایان بستری شده در بیمارستان و حتی جانباختگان کووید19 است. حمید سوری اپیدمیولوژیست تأکید می‌کند که ابتلا به ویروس کرونا نباید تداعی نوعی تابوی اجتماعی باشد. او به «ایران» می‌گوید: ویروس کرونا فقیر و غنی، تحصیلکرده و بیسواد یا کارمند و غیر کارمند نمی‌شناسد هر کسی حتی شخصیت‌های سیاسی جهان نیز به این بیماری دچار شده‌اند چنین تداعی از بیماری کمک کننده گسترش بیشتر اپیدمی کووید19 می‌شود. هر فرد مشکوک و مبتلا وظیفه اجتماعی دارد که تماس‌هایش را از دیگران به حداقل ممکن برساند.
به‌گفته این اپیدمیولوژیست؛ تحقیقات اخیر نشان می‌دهد 50 درصد کسانی که مبتلا به کرونا می‌شوند بیماری را از کسی می‌گیرند که در زمان انتقال بیماری علامتی ندارد ازاین جمع نیز حدود 24 درصد کسانی‌اند که در دوره پنهان بیماری هستند و حدود 30 درصد نیز کسانی‌اند که هرگز علامتی از خود بروز نمی‌دهند و دیگران را آلوده می‌کنند. در زمان اپیدمی بیماری‌ها همیشه فرض بر این است هر علامتی شبیه به بیماری پاندمی و علائم بیماری‌های حاد تنفسی، کرونا است مگر آنکه خلافش ثابت شود بنابراین اینکه کسی بخواهد در محل کار یا خانواده این علائم را به سرماخوردگی نسبت دهد اشتباه است و پیش فرض این است که باید خودش را قرنطینه کند چرا که با فرض استفاده از ماسک از سوی این افراد نیز شانس ابتلا در محیط‌های سربسته و اداری تا حدود 35 درصد بالا می‌رود.
این اظهار نظر را باید اینگونه تفسیر کرد که افزایش مرگ و میر به‌دلیل ابتلا به کرونا و حتی اتلاف وقت برای مراجعه به مراکز درمانی؛ موضوعی است که می‌تواند به‌خاطر پنهانکاری، انکار بیماری، بی‌تفاوتی و خونسردی یا ترس از مرگ باشد.اما چرا درصد قابل توجهی از کسانی که به کرونا مبتلا شده‌اند هنگام بروز علایم بیماری، آن را جدی نگرفته‌اند و خود و خانواده‌شان را در معرض خطر انداخته‌اند سؤالی است که از چند بهبودیافته کووید19 پرسیده‌ایم.
تصورم این بود که تلقین به بیماری دارم
محسن عبداللهی 38 ساله کارمند یک شرکت خصوصی در مرکز تهران است. او ماه گذشته یعنی در زمان اوج پیک سوم کرونا به این بیماری مهلک دچار شد. به گفته خودش برای تردد به محل کارش از مترو استفاده می‌کرده و زمانی که گلودرد و بدن درد خفیف به سراغش آمده این‌طور به خود تلقین کرده که سرماخوردگی گرفته است و با یکی دو روز استراحت خوب می‌شود.
«سرکار نشسته بودم که احساس کردم خیس عرق شدم، سرفه‌هام زیاد نبود ولی چشمام بشدت می‌سوختن. یکی از همکارام بهم گفت نشانه‌های کروناست و برم خونه ولی مقاومت کردم ولی دم ظهر که رئیس‌ شرکت وضعیتم را دید دستور داد که برم خونه. البته دلیل هم داشت نمی‌خواستم محل کارم کسی بفهمه کرونا دارم می‌ترسیدم بفهمند و چند هفته‌ای اجازه حضور در محل کارم را نداشته باشم. تازه در این شرکت کار پیدا کرده بودم از یک طرف می‌ترسیدم کارم را از دست بدهم از طرفی همکارانم که در خانه خودشان را قرنطینه کرده بودند، حقوق‌شان را کامل دریافت نکرده بودند با این حال تقریباً مطمئن بودم واسه من کرونا نیست سرماخوردگی ساده هست که با چند تا مسکن درمان می‌شدم.
توی خانه، همسرم گفت برم دکتر ولی نرفتم چون اصرار داشتم کرونا نگرفتم. چند روز پیش از آنکه سرفه هام شروع شود از میوه فروشی سر کوچه خرید کردم و رفتم خانه پدر و مادرم. دو روز بعد که سرفه‌هام بیشتر شد و نفس‌تنگی به سراغم اومد مجبور شدم برم دکتر. این مقاومت و کتمان بیماری به ریه‌هام آسیب زده بود چراکه 30 درصد از ریه‌هام درگیر شده بودند. الان مدتی است مادرم در بیمارستان بستری است و پزشکش گفته بالای 67 درصد درگیری ریه دارد.»
از او می‌پرسم چرا در این وضعیت که هر علائمی را باید جدی گرفت و با آن مدارا نکرد به پزشک مراجعه نکرده است. محسن سرش را به نشانه پشیمانی تکان می‌دهد و در پاسخ می‌گوید: «من همه پروتکل‌های بهداشتی رو رعایت می‌کردم و اصلاً انتظارش رو نداشتم که مریض بشم، از طرفی می‌ترسیدم به همکاران و دوستانم بگم کرونا گرفتم چون از بیکاری ترس داشتم. شاید همین ترس باعث شد که مریضی خودم رو کتمان کنم.»
کتمانی که باعث ابتلای 15 نفر از اعضای فامیل شد
فرشید شعاعی 46 ساله ویروس کرونا را بین 15 نفر از اعضای فامیل پخش کرده است. او چند سالی است که به بیماری دیابت مبتلا است ولی با وجود این در رفت و آمد به مناطق شلوغ و پرتردد جانب احتیاط را رعایت نمی‌کرد. فرشید با آنکه علائم خفیف کرونا داشت و باید خودش را در خانه قرنطینه می‌کرد اما توجهی به توصیه‌‌های پزشکی نکرد و تنها در کمتر از یک هفته همسر، فرزند، خواهر، برادر و خاله و دایی و.. را در دورهمی خانوادگی آلوده کرد. خودش می‌گوید: «هیچ علامتی نداشتم فقط چند روزی بود که بویایی‌ام را از دست داده بودم فکر می‌کردم به‌خاطر سینوزیتم دماغم کیپ شده و بو را احساس نمی‌کنم. آخر هفته به مناسب پاگشای پسر خواهرم خانه مادرم جمع بودیم. چند روز بعد از آن میهمانی اول پدرم تب کرد، بعد مادرم تنگی نفس گرفت، خاله‌ام و داییم و بچه‌های‌شان هم گرفتار شدند اما اوضاع خواهرم از همه بدتر است عفونت به ریه‌هایش زده. الان همه فامیل من را مقصر می‌دانند که چرا مریضی‌ام را از بقیه پنهان کردم و به میهمانی پا گشا رفتم.»
 مرتضی، برادرزاده فرشید درباره این اتفاق می‌گوید: «فرشید بیماریش رو کتمان می‌کرد. در حالی که دیابت داشت ولی اهمیتی به کرونا نمی‌داد. آن شب توی میهمانی، رنگش مثل گچ سفید بود و خیس عرق. تب هم داشت. بهش گفتم اینها علایم کروناست ولی خندید و گفت چیزی نیست و روی موتور چاییده. خیلی بهش اصرار کردم که عمو بیا خودم ببرمت بیمارستان ولی نیومد. همین کتمان مریضی و یکدندگی کار دست همه اعضای فامیل داد. بالاخره کرونا کار خودش رو کرد.»
  وحشت از بیماری عامل کتمان است
اینها روایت بیمارانی است که علائم ابتلا به کرونا را داشته اما حاضر نشده‌اند آزمایش دهند، خودشان را قرنطینه کنند و با این ادعا که سرماخوردگی ساده گرفته‌اند ویروس کرونا را در محل کار، دورهمی‌های خانوادگی، مغازه، نانوایی و... به گردش در آورده‌اند. افرادی که از کرونایی بودنشان مطمئن هستند اما آن را مخفی می‌کنند تا دیگران متوجه نشوند؛ در این زمینه سعید معدنی جامعه شناس سه علت عمده را در واکاوی چنین رفتارهایی در جامعه عنوان می‌کند. او به «ایران» می‌گوید: یک علت آن عدم شناخت کافی از بیماری کووید19 است. بسیاری از مردم هنوز فرق بین میکروب و ویروس را نمی‌دانند و به همین خاطر چون تشخیص نمی‌دهند بیماری زایی و شدت کشندگی ویروس با دیگر میکروب های بیماری زا متفاوت است سهل‌انگاری می‌کنند.»
او ادامه می‌دهد: دومین محور به ترتیب خانوادگی و ریشه‌های سنتی در جامعه ایرانی برمی‌گردد. تفکر سنتی مبتنی بر این است که بدن در مقابل بیماری طاقت می‌آورد و حتی در ادبیات ما نیز به این موضوع اشاره شده که انسان قوی هیچ وقت مریضی اش را به دیگران بیان نمی‌کند. هنوز این تفکر در جامعه وجود دارد که با بیماری باید به اصطلاح مردانه برخورد شود و از بیان آن به اطرافیان پرهیز کرد چرا که نوعی احساس ضعف را به این افراد تلقین می‌کند.
معدنی در ادامه وحشت از بیماری کووید19 را عامل سوم کتمان آن از سوی مبتلایان بیان می‌کند و می‌گوید: کرونا ویروس ناشناخته‌ای است برای همین بسیاری از افراد می‌ترسند چنین بیماری‌ای را باور کنند، در واقع ترس باعث انکار بیماری می‌شود.
کتمان کردن بیماری به خاطر برچسب اجتماعی
رئیس سازمان نظام روانشناسی کشور هم یکی از دلایل کتمان و انکاری بیماری کووید19 را ناشی از رفتارهای اشتباه بعضی افراد و واکنش‌هایشان در زمان آگاه شدن از ابتلای آشنایان و دوستان به کرونا می‌داند و به «ایران» می‌گوید: این موضوع چند بعد دارد. بعد اول مربوط به ویژگی‌های بیماری کرونا است که با علائم مختلف از خفیف تا موارد خیلی شدید بروز می‌کند ما نتوانسته‌ایم در آموزش مردم درباره شناخت علائم بیماری کرونا موفق عمل کنیم برای همین مردم نشانه‌های بیماری را به‌عنوان کرونا تلقی نمی‌کنند.
دکتر محمد حاتمی در ادامه می‌افزاید: از همان بدو شیوع ویروس کرونا ابتلا به این بیماری به‌عنوان انگ و برچسب اجتماعی مطرح  و همین باعث شد بسیاری از شهروندان بیماری‌شان را پنهان کنند و حتی به بیمارستان نیز مراجعه نکنند و سعی کردند کسی در محل کار یا حتی خانه متوجه ابتلایشان به ویروس کرونا نشود این مسأله روی شیوع ویروس کرونا هم بسیار اثر‌گذار بود. رسانه‌ها نیز با پخش و انتشار تصاویر مراسم سوگواری و عزاداری موارد فوتی به این نگرش منفی دامن زدند. بدین ترتیب خطر استیگما (برچسب‌گذاری اجتماعی) در جامعه شایع شد. آزارهای کلامی در محیط کار، طرد فرد از موقعیت‌های اجتماعی و شغلی و دیدگاه تحقیرآمیز، بخشی از پیامدهای استیگمای بیماری کرونا است.
رئیس سازمان نظام روانشناسی کشور می‌گوید: نکته سوم به باورهای مردم برمی‌گردد مردم همیشه می‌خواهند مسأله به این مهمی را نادیده بگیرند و سهل‌انگار پنداری در تمام مسائلی که جنبه حاد دارند در جامعه شکل می‌گیرد برای همین ما نوعی بی‌مسئولیتی را بین برخی افراد جامعه می‌بینیم که البته جنبه اپیدمی هم پیدا کرده و باعث افزایش زنجیره انتقال ویروس کرونا شده است.